برات
برات که معادل آن در انگلیسی Bill of exchange یا draft می باشد، یکی از انواع اسناد تجاری است که جایگزین اسکناس بوده و متضمن یک تعهد به پرداخت وجه در آینده است.
به عبارتی شفاف تر، برات سندی تجاری است که مطابق آن شخص اول از شخص دوم تقاضا می کند که وجه درج شده در برات را در تاریخی مقرر به شخص سوم یا هر کسی که شخص سوم ، وجه را به او حواله کرده، پرداخت نماید.
به عبارت‌ دیگر سندی که از طرف طلبکار برای شخص بدهکار صادر می‌ گردد و شخص بدهکار در صورت تأیید آن متعهد می‌ شود که وجه برات را در سررسید معین به طلبکار یا شخص معین پرداخت نماید.
شخص اول برات‌ دهنده، شخص دوم برات‌ گیر و شخص سوم دارنده‌ برات گفته می شوند. یعنی برات دهنده از برات گیر می خواهد مبلغی مشخص را به دارنده برات تحویل نماید.
«برات نوشته‌ای است که به‌موجب آن شخصی به دیگری دستور می‌دهد در وعده‌ای معین یا قابل تعیین مبلغی را به شخص ثالث یا به حواله کرد او پرداخت کند. دستور دهنده را (برات‌کش، صادرکننده یا برات دهنده) می‌نامند و به شخصی که دستور را دریافت می‌کند، (برات‌گیر و یا محال علیه) می‌گویند و شخص ثالث نیز (دارنده برات) نامیده می‌شود».
*محال علیه در برات کیست ؟
از آنجا که برات نوعی حواله به حساب می آید. بر این اساس در عرف شخص اولی که برات را صادر می کند را برات‌ نویس، مُحیل یا حواله دهنده می نامند. شخص دوم که حواله برای پرداخت به او داده شده است مُحالٌ علیه و شخص سوم که به نوعی طلبکار و دریافت کننده وجه نقد است را محتال یا مُحالٌ له می نامند.

معنی برات در حقوق خیلی تفاوتی با معنی که ذکر شد ندارد. در اصطلاح علم حقوق، برات نوشته‌ای است که به موجب آن شخصی به شخص دیگر دستور می‌ دهد که در موعد معین مبلغی را به شخص سومی یا به هر کسی که وی حواله دهد، بپردازد.
*انواع برات:
مطابق با قانون تجارت و آنچه در بازار عرف است، برات به ۴ شکل وجود دارد:

۱) برات ساده
۲) برات رجوعی
۳) برات سازشی
۴) برات خارجی

برات ساده
برات ساده همان براتی است که پیش تر در مورد آن صحبت کردیم. براتی که فرد اول به حساب و تایید فرد دوم در وجه فرد سوم صادر می کند.

برات رجوعی
برات رجوعی زمانی صادر می شود که، دارنده برات در زمان سر رسید برات به دارنده یا هریک از مسئولین پرداخت برات مراجعه کرده، اما با عدم پرداخت مواجه شود. در این حالت دارنده برات به جای طرح دعوا علیه پرداخت کننده، براتی جدید (برات رجوعی ) در وجه پرداخت کننده برات سابق، صادر می کند.
فراموش نکنید که برای صدور برات رجوعی می بایست یک برات ساده و پرداخت نشده وجود داشته باشد تا امکان صدور برات جدید وجود داشته باشد.

برات سازشی
برات سازشی همانند سفته است. در صدور این نوع برات قرار نیست مبلغ برات پرداخت شود بلکه این نوع برات صرفا به عنوان ضمانت صادر شده است.
در واقع در برات سازشی، پرداخت کننده برات به صادر کننده آن بدهکار نخواهد شد و صرفا به دلیل کسب اعتبار صادرکننده یا ضمانت از وی، علیه وی صادر خواهد گشت.

برات خارجی
در واقع برات خارجی، همان براتی است که بین اشخاص با ملیت های مختلف صادر می شود که در این صورت هیچ خللی به اعتبار آن وارد نخواهد شد.
*در بحث برات ظهرنویس کیست؟
در بحث تجارت ممکن است شخص سوم به عنوان دارنده‌ برات و طلبکار وجه، سند برات را به دیگری واگذار کرده و آن دیگری به شخص دیگر و به همین ترتیب سند برات چند دست منتقل شود. در این حالت اخرین فردی که در نهایت سند برات در دست اوست دارنده‌ نهایی برات بوده و کلیه اشخاص ماقبل او به جز شخص اول (برات دهنده) و شخص دوم (برات گیر) ، ظهرنویس هستند. یعنی اشخاصی که پشت سند را امضا کرده‌اند تا دست به دست منتقل شود.
*کاربرد برات چیست؟
قطعا علت بوجود آمدن و استفاده از سند برات برای انتقال طلب بوده‌ است. به این شکل که وقتی شخصی طلبی از دیگری داشته که هنوز موعد پرداخت آن فرا نرسیده، با انتقال طلب خود به شخصی دیگر امکان یک معامله نسیه را برای خود فراهم می کرده و به این شکل باعث صرفه جویی در یک نوبت جابجایی پول می‌ شده‌ است.

از طرفی افراد برای جلوگیری از خطرات حمل و نقل پول در سفرهای طولانی پول خود را به شخص دیگری پرداخته و همان مبلغ را از همکار یا دوست آن شخص در شهر مقصد دریافت می‌کرده‌ اند. اما امروزه با تحول در روش‌ های جابجایی پول اهداف صدور برات تغییر کرده و صدور برات لزوماً به معنای انتقال طلب نیست.

*مزایا و معایب برات:
از مزایا و معایب برات می توان به موارد زیر اشاره کرد:

مزایای برات:
۱) عدم نیاز به جابه‌جایی مستقیم پول
۲) افزایش امنیت در معامله‌ ها
۳) راحتی در مبادله و انبارش راحت
معایب برات:
۱) شفاف نبودن سیستم حواله‌ ها به دلیل ثبت غیرقانونی آن
۲) به وجود آمدن حواله‌ های تقلبی
۳) انتشار حواله بدون پشتوانه